Tambur
Telli bir saz türü olarak klasik Türk müziğinin önemli parçalarını arasında yer alan, mızrap ya da yay ile çalınabilen tamburun gövdesi yarım bir elma şekline benzemektedir. Yaylı çalgıların rezonans yani tınlaşım tahtası, bu müzik aletinde ahenk tahtası olarak isimlendirilmiştir. Türk sanat müziğinin en değerli parçaları arasında bulunan ve Osmanlı zamanında müziğin en gözde mızraplı ve telli çalgılarından biri olan tamburun tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Yerel saz kategorisinde yerini alan tamburun şimdilerde sadece ülkemizde kullanıldığı ifade edilmektedir. Tamburun; bağlamanın atası olan ve halk ozanlarınca çalınan üç telli bir Türk sazı olan kopuzun ya da bağlama ailesinin ilk halinin geliştirilmiş şekli olduğuna dair görüşler bulunmaktadır.
Tambur çeşitlerini incelemek ve size uygun olan ürünlerin siparişini kolayca oluşturabilmek için Pazarama.com adresini ziyaret edebilirsiniz.
Tamburun Özellikleri Nelerdir?
Yarım küre biçiminde olan gövde kısmı; ahşap dilimlerinin yan yana olacak şekilde birleştirilmesi ile meydana gelmektedir. Çapı ortalama 35 cm civarında olup, sap kısmı yaklaşık 108 cm ile 112 cm uzunluğunda olmaktadır. Tamburun sap kısmının yapım aşamasında genellikle sert bir yapısı bulunan erik ve gürgen gibi ağaçların kullanımı tercih edilmektedir. Bir takoza gömülerek gövde ile birleşimi sağlanan tamburun burgu kısmı sap kısmının uzantısı biçimindedir. Gövdesinin kenarında yer alan teller, delikli tel takozundan çıkarak köprünün üstünden geçecek biçimde bulunmakta ve sap kısmı boyunca uzanmaktadır. Sap kısmına takılan ve çentikli baş eşiğinin yapımında genel olarak kemik kullanılmaktadır. Çentikli baş eşiği ile yanında yer alan delikli eşiği geçiş yaparak tamburun burgu kısmına bağlanmaktadır. Tamburun köprü kısmının yapımında ise genellikle ardıç ağacı tercih edilmektedir. Bu köprü, oldukça ince bir çam levhası olan tamburun göğüs bölümünün üstünde yer almaktadır. Göğüs kısmının çok ince olması nedeni ile tellerin basıncı bu bölümde çukurlaşma meydana gelmesine sebep olabilmektedir. Tamburda çoğunlukla 7 adet tel bulunmaktadır. Bu teller genellikle 4 tanesi sarı ve 3 tanesi de çelik olacak şekilde yer almaktadır. Tamburun sap kısmının alt tarafı yuvarlak şekildedir. Bu müzik aletinin perde bağları şimdilerde naylon tel ile bağlanırken eski zamanlarda bu işlem için bağırsak kirişi kullanılmaktaydı. Tamburun perde sayısı 42 ile 55 arasında değişkenlik gösterirken bazı tamburiler 64 ya da 65 perde bağlayarak da bu müzik aletini icra edebilmektedirler. Bu işlem; belli makamların birden çok perde üzerine taşınmasını kolaylaştırmak amacı ile yapılmaktadır. Geçmiş zamanlara ait olduğu bilinen en eski tambur 2 telli iken bu müzik aleti 18. ve 19. yüzyıllarda 8 tel kullanılarak icra edilmiştir. 2,5 oktavlık ses aralığı bulunan tamburun günümüzde kullanılan hali 7 telli olmaktadır.
Tambur Çeşitleri ve Telleri Nelerdir?
Tamburun farklı çeşitlerin oluşmasında; perde sayısı, aletin boyutu, yapım aşamasında kullanılan malzemelerin türü ve yapım teknikleri gibi faktörler etkili olmaktadır. Genellikle mızraplı tambur ya da yaylı tambur olarak iki gruba ayrılan bu enstrümanın; eşik biçimleri, saplarının uzunluğu, burgu malzemeleri, kapak kalınlığı, stili ve tekne ağırlığı gibi unsurları da farklılık gösterebilmektedir.
Yaylı tambur modellerinin gövde yapımında tercih edilen ağaç türleri arasında; karaağaç, akçaağaç, çınar ağacı ya da maun ağacı bulunmaktadır. Ses tablası ise tahtadan ya da deriden üretilmektedir. Deri kullanımı tercih edilen ses tablalarının yapım aşamasında; oğlak, keçi, manda ya da deve derisi kullanılmaktadır. Ses tablası tahtadan yapılan yaylı tambur modelleri; viyolonsel ve tambur arasında ses vermesi ile bilinmektedir.
Madeni cümbüş gövdeli tambur modelleri; yüksek sesli müzik aletleri olmaları sebebi ile genellikle piyasa müziğinde tercih edilmektedirler. Bu tambur modelinden çıkmakta olan madeni sesin azaltılabilmesi için gövde kısımlarına kadife kılıf geçirilmektedir.
Tambur mızrabının yapımı sırasında genellikle kaplumbağa kabuğu kullanılmaktadır. Uzunluğu yaklaşık 12 cm olan mızrakların eni 9 mm ile 10 mm arasında olurken, kalınlıkları ise 1 mm ya da 1,5 mm civarında olmaktadır. Şekil olarak çubuğu anımsatan mızrapların en önemli özelliği esneme yapmamalarıdır. İki ucunu da kullanmanın mümkün olduğu mızrapların uçları farklı sesler elde edebilmek için kullanıldığından yapım aşamaları da farklılık göstermektedir. Mızrabın kullanım şekli ise; sağ ya da sol el fark etmeksizin başparmak, işaret parmağı ve orta parmak ile birlikte tutulması ile sağlanmaktadır. Enstrümandan tok ses çıkmasını istiyorsanız tellere mızrabın geniş yüzü ile değil diklemesine ve dar olan yüzü ile vurmanız gerekmektedir. Tambur tellerinin paslanmaz çelik ya da bronzdan yapılması önem arz etmektedir. Bu tellerin kalınlıkları; 0.30 mm, 0.40 mm ve 0.60 mm olarak farklılık göstermektedir. Tambur mızraplı tel, mızrap ile icra edilen tambur modelleri için yapılmış olan tellerdir ve genellikle paslanmaz çelik ya da fosfor bronz şeklinde olmaktadırlar.
Bu mızrap modellerinin yanı sıra uzman zanaatkârlar tarafından yapılan el yapımı tambur çeşitleri de mevcuttur.
El Yapımı Tambur Nasıl Yapılır ve Nasıl Saklanmalıdır?
Tambur; gövdesi, ses tablası ve sap kısmı olmak üzere üç bölümden meydana gelmektedir. Tamburun tekne kısmında ise çoğunlukla; kelebek ağacı, ceviz ağacı, dut ağacı, ardıç ağacı ve erik ağacı gibi akustik ağaç türleri kullanılmaktadır. Kapak kısmının yapımında ise genellikle ladin ağacı veya köknar ağacı tercih edilmektedir. Tamburun sap kısmının yapımında; akaju ağacı, gürgen ağacı veya maun ağacından yardım alınmaktadır.
El yapımı tamburların yapım aşamasında ilk önce birkaç gün önceden ıslatılan ağaç gövdeleri preslenmekte ve böylelikle ağaç kolaylıkla yarım ay olacak şekilde bükülebilmektedir. Sonrasında tekne kısmını yapabilmek için bükülen ağaçlar bir kalıp içerisine yerleştirilmektedir. Bütün dilimlerin kalıba yerleştirme işlemi tamamlandıktan sonra belli bir süre bekletilmektedir. Bu süre sonunda tekne kısmı hazırlanmış olacaktır. Bir sonraki işlem; kalıp içerisinden çıkarılan tekneye uygunluk sağlayacak uzunluk ve genişlikte sapların hazırlanmasıdır. İşe öncelikle sap ölçülerinin alınması, burgu ve perde yerlerinin işaretlenmesi ile başlanmaktadır. Sonrasında tekne ile sap kısmının birleştirilmektedir. Teknenin tabla ölçüsü alındıktan sonra tekne kısmına yapıştırılması ve gereken birleşmenin yapılması sağlanmaktadır. Birleştirme işlemlerinin tamamlanmasının ardından; zımparalama ve vernikleme uygulamaları yapılmaktadır. Son olarak telleri ile eşiği yerleştirilerek ve akort ayarı yapılarak tamburun kullanıma hazır olması sağlanmaktadır.
Tamburları; hasar görmemesi için korunaklı kılıfların içerisinde taşınmaya özen göstermeli ve ısıtıcıların yakınında tutmaya dikkat etmelisiniz. Kılıf içerisine yerleştirilen tamburun doğru şekilde yerleştirilmesi ve muhafaza edilmesi gerekmektedir. Doğru şeklin sağlanabilmesi için; enstrüman ayaklığı kullanabilir, tamburu masa üstüne düz bir konumda yatırabilir, duvara asabilir veya özel kutusunda güvenli bir şekilde saklayabilirsiniz. Özellikle kapağın üstünde bulunan eşik kısmının doğru ve düzgün bir pozisyonda bulunmasına özen göstermeniz gerekmektedir. Tambur sıcak havada icra edilecekseniz eğer terden korumalısınız.
Müzik aletinin bakımını yaparken sap kısmına dikkat etmelisiniz. Çünkü gergin teller nedeni ile sap kısmı sürekli bir biçimde öne çekme eğilimi gösterebilecek yapıya sahiptir. Dikkat edilmemesi durumunda sap kısmında çukurlaşma sorunu meydana gelebilir. Bu problemin yaşanmaması için sap kısmının dümdüz olacak şekilde değil geriye doğru tesviye edilmesi önerilmektedir. Bu uygulama sayesinde tambur tellerinin gerilmeye alışabilmesi gereken sürede deformasyona uğraşması da engellenebilmektedir. Sap kısmının korunabilmesi için dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise; aşırı nemli veya çok kuru ortamlarda bulundurulmaması gerekmektedir. Sıcak ve soğuk hava geçişlerinde doğru sesler çıkarabilmek için akort ayarlarını kontrol etmeli ve gerekli düzenlemeleri yapmalısınız. Tamburunuzun üzerine ağır nesnelerin düşmesi ya da şiddetli çarpmalara maruz kalması enstrümana zarar vereceği için bu gibi durumlardan kaçınılması gerekmektedir.
Tambur Fiyatları
Tamburu meydana getiren bölümlerin üretim aşamalarında kullanılan ağacın türü ürünlerin fiyatını doğrudan etkileyebilmektedir.
Tambur fiyatları hakkında bilgi almak ve ihtiyacınıza uygun ürünleri kolayca sipariş verebilmek için Pazarama.com adresini ziyaret edebilirsiniz.