Hava kirliliği; sağlığınızı, çevreyi, dolayısıyla tüm dünyayı olumsuz etkiliyor. Dünyanın en büyük sorunlarından biri olan küresel ısınmanın sebepleri arasında egzoz gaz salınımı yer alıyor. Karbon türevi gazların salınımı sonucunda gazlar, atmosferde asılı kalarak hava faaliyetlerini yavaşlatıyor. Bozulan atmosfer özellikleri insan ve çevre sağlığını olumsuz yönde etkiliyor. Nüfusun artışı ve şehirlerin büyümesinin devamında motorlu taşıt kullanımını da artırıyor. Otomobiller, çalışırken birçok kimyasal gaz ve katı parçaları egzoz yolu ile dışarı salıyor. Otomotiv firmaları, daha az egzoz gazı salımı için çözüm üretmeye devam ediyorlar. Trafikte seyreden araçların neden olduğu hava kirliliğini önlemek için egzoz emisyon testleri yapılıyor. Egzoz emisyon testi, egzozdan çıkan zararlı gazların kanunen kabul edilebilir referans seviyesini kontrol ediyor. Trafikteki araçlar, statüsüne göre belli aralıklar ile egzoz emisyon testi yaptırıyorlar. Motorlu araçlarda egzoz emisyonunu düşürmek için egzoz sistemine katalitik konvertör montajlanıyor. Katalitik konvertör, yanma sırasında açığa çıkan zehirli gazların parçalanarak egzozdan olabildiğince temiz çıkmasını sağlıyor. Çevreci kanunlar dahilinde tüm araç sistemlerinde katalitik konvertörün olması gerekiyor. 1975 yılından 1981 yılına kadar araçlarda iki yollu katalitik konvertör kullanılıyordu. Teknolojinin gelişmesiyle 1981’den sonra araçlar üç yollu katalitik konvertör ile üretiliyor. Katalitik konvertör, motor emisyonundan gelen zararlı gazları katalizör adı verilen odada dönüştürüyor. Katalizörün içinde yer alan özel malzemeler, gaz çıkışı sırasında reaksiyona girerek tepkimeye yol açıyor. Böylece egzozdan çıkan zehirli gazlar, daha az zehirli halde havaya karışıyor. Katalitik konvertör nedir, sorusunu değerli metaller ile kimyasal reaksiyon oluşturarak egzoz emisyonunu temizlemek diyebiliriz. Katalitik konvertör, 480-650 santigrat sıcaklıkta randımanla çalışıyor. Trafikte bulunan bütün motorlu araçlarda farklı marka ve modelde katalitik konvertör çeşitleri kullanılıyor. Pazarama.com ile katalitik konvertör hakkında bilgi edinebilir, fiyat seçeneklerini öğrenebilirsiniz.
Katalitik Konvertör Ne İşe Yarar?
Motorlu araçların gaz salınımlarının emisyon sınırlarını belirleyen kanunlar sıkı bir şekilde uygulanıyor. Bu nedenle otomotiv firmaları; araçlarına, çevreyi ve insan sağlığını koruyacak eklentiler yapıyor. Bu eklentilerden biri olan katalitik konvertör, zararlı gazların atmosfere karışmasını azaltıyor. Katalitik konvertör, katalitik dönüştürücü veya oksidasyon katalizörü olarak da adlandırılıyor. Araç motorlarında kullanılan yakıtın yanması sonucunda bir takım zehirli gazlar çıkıyor. Bunlar; karbon monoksit, azot oksitler, hidrokarbonlar, kurşun gibi zararlı gazlar sınıfındalar. Katalitik konvertör, bu gazları katalizör denilen odada işlemden geçiriyor. Bu işlem sonrası motordan gelen zararlı bileşikleri güvenli gazlara ve buhara dönüştürüyor. Kimyasal reaksiyonları hızlandıran, fakat kimyasal yapıları değişmeyen maddelere katalizör deniyor. Katalitik konvertör çeşitleri, araçların altında motor ile susturucu arasına konumlandırılıyor. Ayrıca parçanın önünde ve arkasında olmak üzere iki adet oksijen sensörü bulunuyor. Katalitik konvertör içinde çok küçük deliklere sahip seramik yapılı petek bulunuyor. Egzoz gazının temas yüzeyini arttırmak için katalizörün petek şeklinde tasarlanıyor. Peteğin üzeri katalizör elementleri ile kaplanarak oluşturuluyor. Katalitik konvertör içindeki platin, rodyum, paladyum, gibi değerli metalleri katalizör olarak kullanıyor. Bu malzemeler, egzoz gazının kimyasal reaksiyonla parçalanmasını sağlıyor. Bir arabada redüksiyon ve oksidasyon katalizörü olmak üzere iki ana katalizör türü bulunuyor. Katalitik konvertör, yeterli sıcaklığa ulaştığında ilk önce redüksiyon işlemini gerçekleştiriyor. Redüksiyon işleminde azot oksit parçalanıyor. Azot oksit kendi başlarına zararsız olan azot ve oksijen gazlarına ayrılarak dışarı atılıyor. Sonrasında oksidasyon işlemine geçiliyor. Bu aşamada karbonmonoksitte oksijen verilerek, karbondioksite dönüştürülüyor. Ayrıca yanmamış hidrokarbonlar, su buharı şeklinde dışarı atılıyor. Katalitik konvertör, oksidasyon katalizörü aşamasında oksijen seviyesini tespit etmek için oksijen sensöründen faydalanıyor. Katalitik konvertör ne işe yarar sorusunu egzozlardan çıkan zehirli gazların oranını azaltıyor şeklinde cevaplamak mümkün oluyor.
Katalitik Konvertör Çeşitleri
Katalitik konvertör 1975 yılından bu güne tüm araç türlerinde kullanılıyor. Benzinli ya da dizel tüm araçlarda farklı eklentiler ile katalitik konvertör çeşitleri kullanılıyor. İki yollu ve üç yollu olmak üzere katalitik konvertörün iki çeşidi bulunuyor. Katalitik konvertörün çeşitleri teknik ve verim özellikleri ile birbirinden ayrılıyor.
● İki Yollu Konvertör:
Sadece oksidasyon katalizörü olan ürün 1981 yılına kadar üretilen tüm araçlarda bulunuyordu. İki yönlü oksidasyon konvertörü, karbon monoksit (CO) gazını karbondioksite (CO2) dönüştürüyor. Motordan yanmadan atılan yakıt parçacıklarını yani hidrokarbonları ise karbondioksit ve suya dönüştürmeye çalışıyor.
● Üç Yollu Konvertör:
Üç yollu katalitik konvertör, iki yönlü konvertöre indirgeme sistemi eklenerek oluşturuluyor. Yakıt çeşidine göre egzoz borusundan çıkan zararlı gaz bileşenleri farklılık gösteriyor. Dizel motorlu taşıtlarda açığa çıkan azot oksit miktarını sınırlamak gerekiyor. Bunun için SRC olarak adlandırılan katalitik indirgeme sistemi kullanılıyor. Üç farklı egzoz gazını daha az zararlı hale dönüştüren katalitik konvertöre, üç yollu katalitik konvertör deniyor. Üç yollu katalitik konvertör önce indirgeme reaksiyonu ile azot oksitlerden oksijeni ayırıyor. Azot atmosfere salınırken oksijen karbon monoksit ve hidrokarbonları yakmak için kullanılıyor.
Katalitik Konvertör Arıza Nedenleri
Ateşleme, yakıt sistemi, oksijen sensörü arızaları, katalitik konvertörünüzde deformasyona yol açabilir. Özellikle dizel araçlarda ani gaz verme ya da sürekli düşük devirde çalıştırma katalizörü etkileyebiliyor. Katalitik konvertör arızalarının başında filtre gözeneklerin tıkanması yer alıyor. Motorun düşük devirde çalışması ya da düşük kaliteli yakıt kullanımı nedeniyle gözenekler tıkanabilir. Dönüştürücünün yüzeyi atık maddeler ile kaplandığında zararlı gazları gerektirdiği gibi dönüştürmeyebilir. Motor kaynaklı katalitik konvertör arızaları da olabiliyor. Dönüştürücünün içine yanmamış yakıt kaçtığında egzoz gazının sıcaklığı ile yakıt tutuşabiliyor. Bu da konvertör içindeki seramiğin ısınmasına ve kaplamanın erimesine neden olabilir. Katalitik konvertör; darbelerden, aşırı ısı ve egzoz basıncından arızalanabilir. Kırık egzoz askısı, çukur veya tümsekte herhangi bir çarpma ile konvertörün içindeki katalizör zarar görebilir. Seramik peteğin kırılması, egzoz akışını keserek motorda basınç oluşturabilir.
Katalitik konvertörün arızası durumunda gerekli tamiratı kısa sürede yapmalısınız. Araç motoru ile doğrudan bağlantısı olan parça, motor arızalarına neden olabilir.
Katalitik Konvertör Sorun Belirtileri
Egzoz sisteminde yer alan katalitik konvertör, aşınmaya ve yıpranmaya başladığında belirtilerini size gösterebilir. Katalitik konvertör tıkandığında motordaki hava akışı azalarak performans için daha fazla yakıt harcayabilir. Yakıt sarfiyatınız %10 ile 20 arası artmış ise katalitik konvertörünüz arızalı olabilir. Tıkanıklık ya da kırılma sonucu egzoz gazlarını dönüştürmekte zorlandığında sülfürik çürük yumurta kokusu duyabilirsiniz. Tıkanıklık, motorunuz çalıştırırken basınca neden olabilir. Bu durumda aracınızda ani sıçrama ya da durma sorunu yaşayabilirsiniz. Sürüş sırasında hızlanma sorunu yaşayabilirsiniz. Hızlanmak istediğinizde aracınız sarsılabilir, durabilir. Katalitik konvertör bozulunca ne olur sorusunu, motor performansının azalması, devir almaması, alttan tıkırtı gelmesi diyebiliriz.
Katalitik Konvertör Temizlenir Mi?
Egzoz sisteminde yer alan katalitik konvertörü söküp temizleyenler olsa da birkaç ay sonra yine tıkanma olabilir. Özel solüsyonlar ile enjeksiyon yöntemiyle yapılan temizlik, seramik üstü kaplamanın deformasyonuna yol açabiliyor.
Katalitik Konvertör Fiyatları
Dünyayı daha fazla kirletmemek, ekolojik sistemi desteklemek için araçlarınızda katalitik konvertör kullanmalısınız. Trafik ve Çevre Kanunları ile araçlarda konvertör kullanmak gerekiyor. Katalitik konvertör fiyatları; teknik detaylarına, boyutlarına, üretici firmaya göre değişebiliyor. Ayrıca katalizör içinde yer alan değerli maddeler ve miktarları, parça fiyatlarını doğrudan etkiliyor. Aracınızın markası, parça fiyatı üzerinde etkili olabiliyor. Geniş fiyat aralığı olan katalitik konvertörün seçiminde aracınızın markasını göz önünde bulundurmalısınız. Pazarama.com ile indirimli katalitik konvertör fiyatlarını görebilir, farklı ürün alternatiflerini karşılaştırabilirsiniz.