Hız Sensörü
Yolculuk sırasında çok daha güvenli bir deneyim elde etmeyi mümkün kılan km hız sensörü, araçların kaç km hızda yol aldığını gösteriyor. Hatasız bir şekilde hızı gösteren sensörler sayesinde hız limitinin aşılıp aşılmadığı ve kurallara uygun bir sürüş gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği öğrenilebiliyor. Ne kadarlık bir hıza erişildiğini anlık olarak takip etmeyi mümkün kılan hız sensörü, hem şehir içinde hemde şehir dışında güvenli olacak bir şekilde yol tutuşu sağlıyor. Araç sahipleri hız sensörü sayesinde gereken durumlarda yavaşlama ve hızlanma gibi hareketler yapabiliyor. Bozulan veya eskiyen araba km hız sensörlerinin değiştirilmesi gerekiyor. Hız sensörü seçiminde aracın markası ve modeli önem arz ediyor. Km hız sensörü değişimi aracın tazelenmesini ve yenilenmesini sağlarken aynı zamanda güvenliğin de bir seviye artmasında yardımcı oluyor. Farklı markalar tarafından satışa sunulan hız sensörü çeşitlerini Pazarama.com ile kolayca görüntüleyebilir ve aracınıza uygun bir ürün seçebilirsiniz.
Hız Sensörü Nedir?
“Hız sensörü nedir?” sorusu, araçların mevcut hızını ölçmeye yarayan bir sistem olarak yanıtlanabilir. Motor hız sensörünün görevi, okuduğu tüm değerleri ECU yani Elektronik Kontrol Ünitesine aktarmak oluyor. Bu şekilde sürücüler mevcut hızlarını gösterge paneli üzerinden görebiliyor ve kaç km hızla yol aldığını anlayabiliyor. Aynı zamanda hız sensörü, otomatik vitesli araçlarda vites geçişleri, ABS ve ESP sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışması gibi birçok özelliğe de öncülük ediyor. Hız sensörünün ölçümü araçta ABS olup olmamasına göre farklılaştığı için iki ayrı şekilde yapılıyor. ABS olmayan eski tip araçlarda hız sensörü VSS sistemi ile ölçümleme yapıyor. Tam tersi ABS bulunan araçlarda ise hız sensörü daha teknolojik bir sistem kullanıyor.
● ABS Bulunan Araçlarda Hız Sensörü Ölçümü
ABS sistemi içindeki ek bir sensör olan hız sensörü, ABS bulunan tüm araçlarda yer alıyor. Sistemin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için araç üzerindeki 4 tekerin dönüş hızının takip edilmesi gerekiyor. Bu şekilde kayma yapan tekerlek kilitlenerek frenleme direksiyon kontrolünün sürücüde kalması sağlanıyor. Hızları sürekli olarak okuyan ABS hız sensörleri ECU’ya bilgiyi aktarıyor. Çalışma sistemine bakıldığında ise sensörün iç kısmında bir mıknatıs, demir bir çekirdek ve bu çekirdeğin hemen üst kısmında bakırdan yapılan bobin şeklinde tel sargılar yer alıyor. Mıknatısın çevresinde sürekli olarak manyetik bir alan bulunuyor. Manyetik alan yardımıyla yüklenen mıknatısın hemen önünden sinyal dişlisi dönerek geçiyor ve bu alanı bozarak değiştirerek ortaya bir voltaj oluşturuyor. Tel ne kadar fazla dönerse oluşan voltajın değeri de o derece yüksek oluyor. Bu telin dönüş hızı ise tekerlekten geliyor. Yani tekerlek ne kadar dönerse o kadar yüksek değerde bir voltaj oluşuyor. Aracın hızının hesaplanabilmesi için ön iki teker sensöründen gelen bilginin ortalaması alınıyor. Ön iki tekerlek arıza gösterdiğinde ve hız bilgisine ulaşılamadığında ise arka taraftaki lastiklerden gelen iki değerin ortalaması kullanılıyor. ECU sensörler tarafından gelen sinyal, aracın tekerlek çapı gibi etki edebilecek farklı parametrelerle beraber hesaplanıyor ve aracın net hızı ortaya çıkıyor. ABS’li araçlarda endüktif tip ve hall etkili tip olmak üzere iki farklı sensör kullanılıyor.
● ABS Bulunmayan Araçlarda Hız Sensörü Ölçümü
ABS bulunmayan araçlarda sistem farklılıkları artış gösteriyor. En sık kullanılan sistemlerden biri ise vites kutusu çıkış milinin uç kısmına yerleştirilen bir sensör yardımıyla yapılıyor. Bu sistemin piyasa koşullarında genel olarak VSS ismiyle adlandırılıyor. Kısaltmasını İngilizce vehicle speed sensor açılımından alan VSS’nin Türkçe karşılığı ise araç hız sensörü oluyor. Vites kutusu sürekli sönen bir yapıda olduğu için çıkış miline yerleştirilen sensör bu milin dönmesi ile beraber bir sinyal üretiyor. Bu sinyal ECU’ya aktarılıyor ve aracın mevcut hızının ortaya çıkmasında yardımcı oluyor.
Hız Sensörü Çeşitleri
Hız sensörü çeşitleri çalışma prensibine göre farklılaşıyor. Farklı tasarımlara sahip olan hız sensörleri üç farklı çeşide ayrılıyor. En eski tip kilometre telli hız göstergesi, eski tip dişli tip hız sensörü yani kilometre dişlisi ve en son versiyon manyetik tip hız sensörü yani bobinli - hall effect olarak sayılabiliyor. Dişli tip hız sensörü diğer bir adıyla kilometre dişlisinin sensöründe ve şanzıman çıkış milinde plastik sonsuz vida dişler yer alıyor. Bu sayede şanzıman çıkış milinin dönüş hareketi, hız sensörüne iletiliyor. Hız sensörü bu dönüş hareketini elektrik sinyallerine dönüştürüyor ve elektronik kontrol ünitesine gönderiyor. Dönüş hızına bağlı olarak voltaj ya da voltaj frekansı değişiyor ve hız hesaplanıyor. Şanzıman çıkış milinin dönüş hareketi aracın hızı ve yaptığı kilometre hesaplanarak sürücünün gösterge panelinde gösteriliyor. Manyetik tip hız sensörü yani bobinli - hall effect, günümüzdeki araçlarda sıklıkla kullanılıyor. Vites kutusu çıkış mili ile herhangi bir teması olmayan manyetik tip hız sensörü, tamamen manyetik alan etkisi ile çalışıyor. Daha hassas bir ölçüm yapan manyetik tip hız sensörü sıcaklıktan etkilenmiyor. Hall effect prensibi ile çalışan manyetik tip hız sensörünün içerisinde bir sabit mıknatıs ve bakır tellerden oluşan bobin yer alıyor. Sensörün hemen önünden ise sensör için özel olarak takılan sensör sinyal dişlileri geçiyor. Çıkış mili ile birlikte sensör dişlisinin dişlileri, sensörün önünden geçerken bir manyetik alan değişimi oluşturuyor. Bu manyetik alan değişimi ile ise voltaj sinyali ortaya çıkıyor. Kare dalga (dijital) yapıdaki voltaj sinyali, elektronik kontrol ünitesine gönderilerek, aracın o anki hızını hesaplıyor. Aynı zamanda aracın kilometre bilgisi de bu sensörün sinyalleri ile hesaplanıyor. Bazı araçlarda vites kutusunda yer alan hız sensörünün yaptığı işler, ABS tekerlek hız sensörleri vasıtası ile yapılıyor. ABS tekerlek hız sensörleri, her bir tekerlekte ayrı ayrı yer alıyor ve her tekerlekte poryanın arkasında aks milinde bir sensör sinyal dişlisi bulunuyor. Bu şekilde tekerleğin dönüş hızı anlık olarak elektronik kontrol ünitesine iletiliyor. Hız sensörünün gönderdiği sinyaller, elektronik kontrol ünitesi tarafından alındığında birçok iş gerçekleştiriliyor. Bu işler;
- Aracın km bilgisi tutuluyor.
- Hız göstergesinde araç hızı gösteriliyor.
- Yakıt kesme (cut-off) stratejileri uygulanıyor.
- Hız sabitleyicisi kontrol ediliyor.
- Motor yönetiminde hız sensörü kullanılıyor.
- Ateşleme sisteminde ateşleme zamanlaması ayarlanıyor.
- ESP’nin devreye girmesi ve yönetilmesi sağlanıyor.
- Yakıt enjeksiyon sisteminde hava-yakıt karışımı ayarlanıyor.
- ABS fren sistemi çalıştırılıyor.
- Vites kutusu kontrol ünitesi ile vites kutusu geçiş noktaları ayarlanıyor.
Hız Sensörü Arızası Belirtileri
Hız sensörü arızası gerçekleştiğinde arıza lambası yanıyor ve hız göstergesi çalışmıyor. Arıza sebepleri arasında; sensör bozulması, bağlantı kablolarında ya da bağlantı soketinde gevşeme, kopma, kirlenme, korozyon, kısa devre ve yağlanma gibi bağlantı problemleri sayılabiliyor. Ayrıca otomatik vites bir aracın vites geçişlerinde tutarsızlık oluştuğunda da hız sensörünün arızalandığı anlaşılabiliyor.
Hız Sensörü Değişimi Nasıl Yapılır?
Hız sensörü değişimi kullanılan sensöre göre farklılaşıyor. Örneğin; ABS bulunan araçlarda kullanılan sensörlerde lastiklerin sökülmesi yeterli oluyor. Ancak ABS bulunmayan araçlarda kullanılan sensör için ise aracın lifte kaldırılması ve vites kutusunun çıkış milinin üzerine ulaşmak için alt muhafazanın sökülmesi gerekiyor. Her iki durum sonrası değişen sensör sebebiyle OBD cihazı kullanılarak tanıtımının yapılması ve kalibre edilmesi önem arz ediyor.
Hız Sensörü Fiyatları
Hız sensörü fiyatları çeşidine göre farklılaşıyor. Pazarama.com ile hız sensörü çeşitlerine ulaşarak fiyat karşılaştırması yapabilirsiniz. Online alışverişe özel sunulan fırsatları değerlendirerek bütçenizi koruyabilirsiniz.