Diğer isimleri balaban ve duduk olarak bilinen mey; üretimi kayısı ağacından yapılan tahta, nefesli bir çalgı türüdür. Kullanımı oldukça yaygındır ve üflemeli çalgı aletleri arasında önemli bir yeri bulunmaktadır. Özellikle halk müziğinde sıklıkla kullanılsa da müzik gruplarının solo performanslarında da ön plana çıkmaktadır.
Ses perdelerinde ve bazı ufak teferruatlarında; icra edildiği bölgeye göre farklılıklar olabilmektedir. Mey kamışı, gövdesi ve kamış kıskacının kaliteli materyallerden üretilmesi önem arz etmektedir. Bu nedenle ürünün temin ederken kullanılan materyal kalitesinin yanı sıra işçiliğini de göz önünde bulundurmalısınız.
Mey çeşitlerini inceleyerek ihtiyacınıza uygun olan ürüne karar verebilmek için Pazarama.com adresinden yardım alabilirsiniz.
Mey Çalgısı Nasıl Yapılmaktadır?
Geleneksel çalgı aletleri arasında yer alan meyin üretim aşamasında uzun yıllardır, kayısı, dut, gürgen, erik ve ceviz ağaçları tercih edilmektedir. En sık kullanılan ağaç türleri kayısı ve erik olurken, ağacın türü meyin renginin farklı olmasına da neden olabiliyor. Renk olarak en sık karşılaşılan türleri açık ya da koyu kahverengi tonlarındadır. Enstrümanın doğru ses tonuna sahip olabilmesi için öncelikle seçilen ağacın düzgün ve yaş olmasına dikkat edilmektedir. Sonrasında kesilen ağaç parçalarının kurutulması sağlanmakta ve son olarak da şekil verme işlemi gerçekleştirilmektedir.
Meyin kabaca şekillendirilmeye başlanabilmesi için; ağaç parçalarının gereken ölçülere sahip olması ve uygun kurulukta olması gerekmektedir. Bu özellikler sağlandıktan sonra kesilen parçalar torna yardımı ile ideal ölçülere getirilmektedir. Bir sonraki işlemde ortası delinmekte ve zımpara uygulaması yapılmaktadır.
Enstrümandan çıkması gereken sesin doğru frekanslara sahip olabilmesine yardımcı olan perde aralıklarının işaretlemesi yapıldıktan sonra özel aletler ile delinmesi sağlanmaktadır.
Kamış ise daha basit şekil alabilmesi için diğer işlemlerin tersine kurutulması değil, 1 – 2 gün önceden ıslatılması ve kaynatılması gerekmektedir. İlk etapta gerekli olan kalınlığa ulaşabilmesi için yanlarından inceltilmektedir. İstenen kalınlık sağlandıktan sonra arasında boşluk kalmasını engelleyebilmek için ip yardımı ile sarılmaktadır. Akort ve kıskaç ayarlamaları da tamamlandıktan sonra kamış gövde üzerine yerleştirilmektedir. Böylece mey çalınmaya hazır hale gelmektedir.
Meyin üretim aşamasında yağlı ve sert ağaç türlerinin kullanılmasının amacı; aletin daha güçlü ve etkili bir performans sergilemesini sağlamaktır. Bu duruma etki eden bir diğer faktör ise; meyin üretimini gerçekleştiren kişinin işçiliği ve el maharetidir.
Meyin Temizliği ve Bakımı Nasıl Yapılmalıdır?
Meyi oluşturan üç ana parça; gövde, kamış ve kıskaçtır. Bu parçalar enstrüman icra edilmediğinde ayrı olarak muhafaza edilebilmektedir. Bu aşamada esneme sorunu yaşamamak adına gövdenin ağzına ağızlık takılması tavsiye edilmektedir.
Üretimi yağlı ağaç türlerinin gövdesinden gerçekleştirilse de ses kalitesinin aynı kalabilmesi açısından meyi düzenli aralıklar ile yağlamanız önem arz etmektedir.
Müzik aletini yeni çalmaya başlayacaksanız; temizliği, bakımı ve yağlaması hakkında bilgili olmanız size yarar sağlayacaktır.
Yağlama işlemi için farklı yağların tercih edilmesi mümkün olsa da, meyin zarar görmemesi için kimyasal içerikli olmayan ürünlerin kullanılması daha doğru olacaktır. Susam yağı, tatlı badem yağı ya da soğuk sıkım zeytinyağı bu işlem için en uygun yapıya sahip olan ürünler arasında yer almaktadır. Etkili olduğu bilinen bir diğer yağ çeşidi ise sıfır numara makine yağıdır. Üretimi sırasında yağlı ağaçların tercih edilmesi ya da yağlanmış olması ile bakım için yağlanması farklı hususlardır.
Diğer müzik aletlerinde olduğu gibi mey de kullanım esnasında ve sonrasında kir ve tozların birikmesi muhtemeldir. Bu nedenle gereken verimi alabilmek için temizliğine dikkat edilmesi gerekmektedir. Doğru bir temizlik yapabilmek için aletin iç kısmını özel olarak üretilen fırçaların yardımı ile temizlenmeli ve biriken tozlardan arındırmalısınız. Daha sonra meyi bütünüyle kullandığınız yağın içinde kalacak şekilde yağa yatırmalı ve 2 – 3 gün süre bekleterek ahşabın yağı içine çekmesini sağlamalısınız. Müzik aletini gereken süre sonunda yağın içinden çıkarmanız ve en az 15 dakika süzülmeye bırakmalısınız. Son olarak meyin üstündeki fazla miktardaki yağı bir bez yardımı ile temizlemelisiniz. Bu işlem enstrümanın kir toplamasına engel olacaktır. Uygulamanın tamamlanabilmesi için son olarak müzik aletinin tamamen kuruması gerekmektedir. Bu aşamada perdelerin ve iç kısmın da fazla yağ ya da toz kalmayacak şekilde temizlendiğinden emin olmalısınız.
Kullandığınız enstrümanın düzenli olarak temizlenmesi sizin sağlığınız için önem arz ettiği kadar, müzik aletinin hem uzun süreli kullanılmasına hem de doğru sesleri çıkarabilmesine olanak tanımaktadır.
Meyin Yapısal Özellikleri Nelerdir?
Mey çeşitleri ufak boyutlara sahip çalgı aletleri arasında bulunmaktadır. Özgün bir ses yapısına sahip olan mey; hafif ve mat bir özellik sergilemektedir.
Meyin ana parçaları arasında yer alan gövdesi; şeklini oluşturmaktadır. İkinci parçası olan kamış; erkek veya dişi olarak değişebilmektedir. Üçüncü parçası ise; yassı kamıştan meydana gelmekte ve ağızlık olarak kullanılmaktadır.
Mey kamışının üzerinde bulunan kıskaç sisteminin görevi; sesin kalınlaştırılmasını ya da inceltilmesini sağlamaktır.
Meyin uzunluğu genellikle 30 cm, çapı ise ortalama 22 cm civarında olacak şekilde imal edilmektedir. Nefesli çalgılar arasında bulunan meyin; takımındaki diğer çalgılar ile kıyaslandığında daha zayıf bir sese sahip olduğunu söylemek mümkündür. Bu nedenle çoğunlukla kapalı alanlarda çalınması tercih edilmektedir.
Meyin ön kısmında 7 delik bulunurken, arka tarafında 1 delik mevcuttur. Bu müzik aletinin kamış uzunluğu 8 ile 15 mm arasında değişkenlik gösterebilmektedir.
Fiziksel yapısı ve çıkardığı ses nedeni ile Asya bölgesinin balaban isimli çalgısına benzetilmektedir. Yaygın olarak Türk ve tasavvuf müziğinde kullanılan ney ile de birçok benzerliğe sahip olduğunu söylemek mümkündür.
Mey; ses sahasının kısıtlı olması sebebi ile halk müziğindeki birçok eserde kullanılmasa da, Türk müziğindeki birçok makam ile uyum gösterebilmektedir. Bu makamlara; Buselik, Kürdi, Hüseyni, Nihavent, Neveser, Saba, Uşşak örnek olarak verilebilir.
Meyin Müzikal Özellikleri Nelerdir?
Ton dışı nota içermeyen yani diatonik bir yapısı olan bu müzik aletinde ses sahası da oldukça kısıtlıdır. Bu nedenle her ton için ayrı mey kullanılması gerekebilir. Yarım tona kadar ses değişikliği yapılabilir. Bunun için kamış kıskacının hareket ettirilmesi ya da kamışın değiştirilmesi gerekmektedir. Ses değişimlerini sadece kamış ile yapmak isterseniz, seste bozulmaların meydana gelmesi muhtemeldir.
Mey çeşitleri; ana, orta ve cura olmak üzere üç farklı yapısal özelliğe sahiptir. Mey notalarının yazılması sırasında fa anahtarının mutlak suret ile kullanılması önem arz etmektedir. Türk müziği nota düzeni sebebi ile bazı durumlarda mat ve pes sesli bu müzik aleti için sol anahtarının da kullanılabildiği görülmektedir. Birbirinden farklı bu üç çeşidin dışında diğer enstrümanlar ile daha basit akort yapılabilmesi adına boğazın yanı sıra farklı boyutlara sahip kamışlarda da yardım alınabilmesi mümkündür.
Mey Fiyatları
Üretiminde genellikle kayısı ağacı tercih edilse de sert yapıya sahip ağaçların kullanılması mümkündür. Mey fiyatlarını etkileyen faktörler arasında; üretiminde kullanılan ağacın türü, kamış ile kamış kıskacının sahip olduğu özellikler ve işçiliğin kalitesi gibi unsurlar bulunmaktadır. Ürün çeşitlerini bünyesinde bulunduran Pazarama.com adresini ziyaret ederek; fiyatları ve özellikleri hakkında bilgi alabilirsiniz. Dilediğiniz ürün çeşidinin siparişini site üzerinden birkaç adımda gerçekleştirerek güvenle temin edebilirsiniz.